Overheid gaat begrijpelijker leren schrijven

HET MOMENT IS DAAR! Gisterenmorgen vroeg, terwijl ik zat te koukleumen op mijn fiets, kwam op het nieuws voorbij dat de overheid taalcoaches heeft ingeschakeld om ervoor te zorgen dat de overheid begrijpelijker gaat schrijven (ik luister de NU.nl nieuwspodcast, handsfree, do not worry). EIN-DE-LIJK. Een klein vreugdedansje is wel op zijn plaats. Die onbegrijpelijke taal was de hele reden voor mij om met deze blog te beginnen, en dit wordt nu dus aangepakt!

De noodzaak

Het ambtelijk taalgebruik is voor veel mensen al slecht te begrijpen, maar voor mensen die laaggeletterd of analfabeet zijn is dit helemaal een struikelblok. En juist deze mensen komen vaak in aanraking met de overheid. Volgens Stichting Lezen & Schrijven zijn momenteel ongeveer 1,3 miljoen Nederlanders boven de zestien jaar laaggeletterd. Zij hebben dus moeite met lezen en schrijven. Ongeveer 250.000 mensen in Nederland zijn zelfs analfabeet; zij kunnen helemaal niet lezen of schrijven. De verwachting is dat deze aantallen niet zullen afnemen, waardoor ook in 2020 ongeveer 10% van de bevolking laaggeletterd is. Het makkelijker leesbaar maken van overheidsteksten is dus hard nodig.

Direct Duidelijk Brigade

Terug naar het initiatief. Het is de bedoeling dat de honderd meest verstuurde teksten voor eind 2019 al zijn verbeterd. Daarmee worden zowel brieven, formulieren, folders en teksten op websites aangepakt. Een behoorlijke klus dus. Het kabinet trekt hier dan ook 3 miljoen euro voor uit en stelt meer mensen en middelen beschikbaar om dit project te realiseren.

Volgens staatssecretaris Raymond Knops wordt er momenteel al veel gedaan aan het verbeteren en begrijpelijk maken van teksten, maar dit is helaas nog niet voldoende gebleken. De overheid zet een tandje bij en gaat gebruik maken van een Direct Duidelijk Brigade, bestaande uit taalexperts, taalcoaches en taalambassadeurs. Deze brigade zal het hele land doorreizen om overheidsorganisaties te helpen bij het maken van begrijpelijke teksten. Volgens Knops wil de overheid hiermee bereiken dat mensen weer mee kunnen draaien in de maatschappij en dat iedereen direct snapt waar brieven van de overheid over gaan.

Dat de teksten van de overheid begrijpelijker worden geschreven is niet alleen belangrijk voor de burgers. Ook de overheid zelf heeft er baat bij. Ambtelijke taal creëert een afstand tussen overheidsinstellingen en burgers. Daarnaast schamen mensen zich omdat zij niet snappen wat er staat. Door die afstand en die schaamte durven mensen niet om hulp te vragen. Dat heeft weer tot gevolg dat mensen hun verplichtingen niet nakomen, waardoor ze in de problemen kunnen komen. Ook worden bepaalde beslissingen sneller geaccepteerd als meteen duidelijk is wat er precies wordt bedoeld.

Poging nummer twee

Het inzetten van de Direct Duidelijk Brigade is niet de eerste poging die de overheid onderneemt om hun teksten begrijpelijker te schrijven. Iets meer dan tien jaar geleden heeft toenmalig staatssecretaris Ank Bijleveld ook al geprobeerd om veelgebruikte overheidsformulieren begrijpelijker te maken. Aan de teksten die momenteel door de overheid worden gebruikt te zien is deze poging helaas niet geslaagd. Nieuwe ronde, nieuwe kansen dus voor staatssecretaris Knops.

Eigen initiatieven

Bepaalde gemeentes hebben zelf al geprobeerd om hun teksten makkelijker leesbaar te maken voor hun inwoners. Zo heeft de gemeente Eindhoven de ‘dit-begrijp-ik-niet’-sticker in het leven geroepen. Mensen die de brief niet begrijpen, kunnen de ‘dit-begrijp-ik-niet’-sticker op de brief plakken en deze terugsturen naar de gemeente. De gemeente neemt dan vervolgens contact met hen op om de brief uit te leggen. Daarnaast maakt de gemeente Eindhoven in hun brieven gebruik van foto’s en QR-codes naar gesproken teksten. Andere gemeentes hebben bijvoorbeeld steunpunten opgericht, waar mensen naartoe kunnen voor uitleg over de ontvangen brief.

Conclusie

Het lijkt er dus op dat er nu toch een verandering gaat komen in de moeilijk taal die door de overheid wordt gebruikt. Althans, de overheid gaat een tweede poging ondernemen om hun teksten te vergemakkelijken. Of dit ook daadwerkelijk gaat lukken is nog maar de vraag. Behaalde resultaten in het verleden bieden natuurlijk geen garantie voor de toekomst, maar ik blijf altijd sceptisch. Eerst zien, dan geloven. Mocht je in de tussentijd een tekst tegenkomen waar je geen bal van snapt, dan kun je uiteraard contact met mij opnemen. Ik leg graag aan je uit wat er wordt bedoeld!