Waarom betalen we belasting?

De Belastingdienst komt dikwijls negatief in het nieuws. Mensen staan er nooit echt om te springen om belasting te betalen. Daarnaast word ik altijd instinctief nerveus als er een blauwe envelop op de mat ligt. Dit was eeuwen geleden ook al zo, al waren er toen natuurlijk nog geen blauwe enveloppen. Welk idee zit er eigenlijk achter het betalen van belasting en wat gebeurt er met al dit geld? Misschien heb je wel eens nagedacht om te emigreren, met voorkeur naar een exotische plek waar je géén belasting hoeft te betalen. Ik in ieder geval wel…

De historie van de Belastingdienst, en het hele concept van belastingen betalen gaat ver terug. Van wat wij weten betaalden mensen in Israël van voor de jaartelling belasting in natura. Graan of vee werd dan afgestaan als een vorm van belastingheffing. Overigens is iedere samenleving anders georganiseerd, en is er door de jaren heen best wat veranderd. Dit is van invloed geweest op de ontwikkeling van de belastingheffing zoals we die in de tegenwoordige vorm kennen. In het Romeinse Rijk was grondbelasting belangrijk, en in de tijd van de Gouden Eeuw moest de overheid het voornamelijk hebben van het heffen van accijnzen op eerste levensbehoeften.

In 1795 kregen de Fransen de macht in de Republiek. Met een nieuwe grondwet werd Nederland een eenheidsstaat. In 1805 kwam er ook een centraal belastingstelsel, en deze wordt gezien als de voorloper van het huidige belastingstelsel. Voor het eerst werd rekening gehouden met iemands inkomsten. Een ambtenaar kwam dan thuis langs om te zien hoeveel goederen iemand bezat en baseerden daarop hun belastingbedrag. Zo betekende een groter aantal ramen in huis meer rijkdom en dus moest je meer belasting betalen.

In 1914 werd de inkomstenbelasting ingevoerd, zodat mensen naar draagkracht belasting betaalden. Na de Tweede Wereldoorlog zijn een groot aantal nieuwe heffingen erbij gekomen, zoals de loonbelasting in 1964 en de BTW in 1969. Dit komt omdat de overheid steeds meer geld nodig heeft om haar taken te kunnen volbrengen. Nog steeds zijn er accijnzen, namelijk op producten zoals tabak en alcohol. Behalve het ontstaan van nieuwe heffingen zien we ook dat belastingen, zoals de vliegbelasting, weer worden afgeschaft. De heffingen worden gedaan door de Nederlandse rijksbelastingdienst en door de gemeenten. De belangrijkste inkomstenbron van de staat zijn nog altijd de belastingen, met als grootste inkomstenbron de omzetbelasting (67 miljard euro) en de loon- en inkomstenbelasting (77 miljard euro) (Miljoenennota, 2022).

Wat gebeurt met deze inkomsten?

Er zijn veel verschillende zaken waar de overheid geld aan uitgeeft. In totaal geeft het Rijk 353 miljard euro uit in 2022, en komen er 334 miljard euro aan inkomsten binnen. Een tekort van bijna 19 miljard euro!

1. Sociale zekerheid

Ook al klagen we in Nederland veel, het sociale zekerheidsstelsel dat we in Nederland kennen, is waarschijnlijk één van de beste in de wereld. Dit is echter niet gratis. Er gaat per jaar ongeveer 100 miljard euro naar het sociale zekerheidsstelsel. In Nederland zijn er ongeveer 1,5 miljoen mensen afhankelijk van een uitkering. Daarbovenop ontvangen ongeveer 3,5 miljoen mensen AOW. Dit verklaart het enorm hoge bedrag, wat jaarlijks wordt uitgegeven aan de sociale zekerheid. Het antwoord op de vraag waar wordt belastinggeld aan besteed, dan kan je direct zeggen dat bijna een derde naar de sociale zekerheid gaat.

2. Zorg

Voor de zorg geldt eigenlijk hetzelfde. Ook hier wordt er geklaagd over de bezuinigingen die zijn doorgevoerd. Er gaat echter per jaar nog steeds een bedrag van rond de 90 miljard euro (26% van de totale begroting) naar de zorg. Voor de sociale zekerheid en de zorg geldt, dat de groei en de vergrijzing van de bevolking deze kosten alsmaar doet toenemen. Verwacht wordt dat in 25 jaar tijd de uitgaven aan zorg zullen verdubbelen.

3. Onderwijs en cultuur

Ook onderwijs en cultuur is een grote kostenpost. Dit kost de samenleving maar liefst 44 miljard euro op jaarbasis. Het onderwijs is een belangrijke pijler van de Nederlandse economie, waardoor het logisch is dat hier veel geld aan wordt uitgegeven.

4. Gemeenten en provincies

Er worden steeds meer taken overgedragen aan lokale overheden. Hiervoor dient uiteraard wel budget te worden vrijgemaakt. Het totale budget voor gemeenten en provincies bedraagt zo rond de 38 miljard euro op jaarbasis.

5. Overige uitgaven

De overige uitgaven zijn substantieel lager, maar nog steeds enorme bedragen. Zo gaat er 13 miljard euro naar justitie en veiligheid, 15 miljard euro naar buitenlandse zaken en 12 miljard naar defensie. Infrastructuur en waterstaat kost ons 10 miljard euro en binnenlandse zaken en koningsrelaties ruim 7 miljard euro.

Wie betaalt?

Naast de vraag waar wordt belastinggeld aan besteed, is het ook van belang dat dit geld binnenkomt. Het zijn de burgers en bedrijven, die ervoor dienen te zorgen dat er genoeg geld binnenkomt om deze uitgaven te kunnen doen. Van de 17,8 miljoen Nederlanders zijn er zo rond de 9,7 miljoen actieve belastingbetalers (CBS, 2022). Het is dus best een kleine groep mensen die ervoor dient te zorgen dat de belasting voldoende geld ophaalt. Naast de burgers zijn er ook de bedrijven die bijdragen aan het beschikbare budget. Zo haalt de staat een kleine 80 miljard euro per jaar op aan vennootschapsbelasting (VPB) en BTW.

Groei uitgaven overheid

Het is best een lastige opgave voor de overheid om de uitgaven onder controle te houden. Bijna alle sectoren vragen wel om extra geld, zoals onderwijs, defensie en de zorg. Dit dient dan wel weer erg anders vandaan te komen, door besparingen op andere terreinen of het verhogen van de belastingen. Hierbij is de verhoging van de belastingen eigenlijk geen optie, want deze zijn al hoog en zal op veel weerstand kunnen rekenen.

Toch maar ergens anders heen?

Als je bent net zoals ik, ben je een dromer. Wat is er beter dan geen belasting over je inkomen te betalen en zonnig weer te hebben, elke dag. Verhuizen naar een land waar ze geen belasting heffen over je inkomen? Een droom voor velen. Helaas kost dat je wel waarschijnlijk een zak met geld, omdat je moet investeren in een verblijfsvergunning. Kort door de bocht: om in één van deze landen een verblijfsvergunning te krijgen kan je rekening oplopen van honderdduizenden tot enkele miljoenen euro’s. Landen die hieronder vallen zijn: de Verenigde Arabische Emiraten, Monaco, de Bahama’s en de Kaaimaneilanden. Minder bekend is Vanuatu. Vergelijkbaar met wat de Kaaimaneilanden voor de Amerikanen is, is Vanuatu dat voor mensen uit Australië en Nieuw-Zeeland.

Voordeliger is dan om na te denken over landen waar geen belasting wordt geheven over buitenlands inkomen. Dit noemen ze een zogenaamd territoriaal belastingsysteem. Maar reken je niet te snel rijk, want vaak krijg je te maken met een heleboel aanvullende regels. Soms wordt je buitenlandse inkomen bijvoorbeeld alsnog belast als je het overmaakt naar een bankrekening in het land waar je resident bent geworden. Voor sommige landen is het belangrijk dat je als resident minimaal een aantal dagen binnen de landsgrenzen verblijft. Landen die hieronder vallen zijn: Belize, Costa Rica, Georgië, en Panama. Van deze 4 landen vereist Panama de grootste investering van ongeveer 5.000 euro om in aanmerking te komen voor een permanente verblijfsvergunning. Dan heb je landen zoals Maleisië, Singapore, Hongkong en Macau waar vaak grote investeringen nodig zijn om resident te worden, maar als je ook echt graag in één van deze bestemmingen wilt wonen, is het misschien de grote investering waard.

 

C.G.J. (Cees) IJzermans

Project Manager

 

Vakbond LBV 

Elke dag bereikbaar 9.00 – 17.00 uur

Strevelsweg 700/612

3083 AS Rotterdam

088-2663000