Wat is het belang van een CAO?

Als CAO onderhandelaar van LBV houd ik mij al een behoorlijk aantal jaren bezig met het sluiten van diverse collectieve arbeidsovereenkomsten, oftewel CAO’s. In deze CAO’s worden afspraken gemaakt over de loon- en arbeidsvoorwaarden van mensen die werkzaam zijn bij het bedrijf of in de sector waarvoor de CAO geldt. Uiteraard probeer ik hierbij afspraken in CAO’s te maken die zo veel als mogelijk ten gunste van werknemers uitpakken. Dat lukt de ene keer beter dan de andere keer, maar zolang er een evenwichtige afspraak uit de onderhandelingen rolt, waarmee zowel werknemers als werkgevers tevreden kunnen zijn, dan ben ik daar zelf ook tevreden over.

 

In mijn werk hoor ik echter met enige regelmaat de volgende vraag van werknemers: “Wat heb ik nou aan een CAO! Alles is toch al in de wet geregeld.”

 

En ja, het klopt dat er in de wet al heel veel voor werknemers wordt geregeld, maar er zijn nog allerlei zaken waarover de wet niets of maar heel weinig regelt. In die ruimte is het mogelijk om in CAO’s afspraken te maken die beter zijn dan de wet.

 

Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aantal vakantiedagen in je CAO. In de meeste CAO’s worden er meer dan 20 vakantiedagen afgesproken. Terwijl je volgens de wet recht hebt op (5 x het aantal gewerkte uren per week) dus maximaal 20 dagen per jaar. Vakantiedagen boven de 20 zijn dus bovenwettelijke vakantiedagen, die door de vakbond voor je zijn uit onderhandelt. Ook seniorendagen of extra dagen vanwege je dienstverband zijn bovenwettelijke verlofdagen. Geldt er op jouw werk of in jouw bedrijfstak geen CAO, dan heb je op de dagen geen wettelijk recht.

 

Ook zoiets eenvoudigs als bijzonder verlof in CAO’s is iets dat vakbonden met werkgevers hebben uit onderhandeld. Dus een vrije dag bij je huwelijk of die van je kinderen of een bezoek aan een huisarts of specialist zijn afspraken die verder gaan dan het bijzonder verlof in de wet die bijvoorbeeld regelt dat je tijd moet krijgen om te kunnen stemmen. Iets waar je nog maar weinig aan hebt aangezien de tijden dat stembureaus open zijn al jaren fors zijn verruimd en dit wettelijk verlof daarmee eigenlijk overbodig is geworden.

 

Naast de hiervoor genoemde voorbeelden zijn er nog talloze andere zaken, zoals vergoedingen, toeslagen, scholingsmogelijkheden, keuringen en pensioen die onderhandelaars namens de leden in CAO’s afspreken.

 

Een andere opmerking die ik ook met enige regelmaat voorbij hoor komen is: “Ik kan zelf betere afspraken maken met mijn werkgever dan de vakbond.”

 

Natuurlijk kun je als er geen CAO voor je geldt of over die dingen die niet in je CAO zijn geregeld zelf met je werkgever onderhandelen. En fijn als daar een goede afspraak uitrolt, maar je werkgever is natuurlijk niet verplicht afspraken met je te maken. Ook is je onderhandelingspositie als individuele werknemer die bij een werkgever aanklopt over het algemeen zwakker dan de onderhandelingspositie van een vakbond die namens meerdere leden onderhandelt. Is er sprake van krapte op de arbeidsmarkt dan is je onderhandelingspositie vaak wat beter en kun je meer vragen, maar zodra het economisch slechter gaat, verdwijnt de individuele onderhandelingspositie van werknemers als sneeuw voor de zon.

 

Als onderhandelaar merk je natuurlijk wel dat een goede of slechte economie gevolgen heeft voor de afspraken die je met werkgevers kunt maken, maar om een CAO te kunnen sluiten moeten werkgevers wel onderhandelen met vakbonden. Dus een vakbond heeft altijd wel een goede onderhandelingspositie.

 

Al met al is het dus maar goed dat er vakbonden zijn die namens leden afspraken kunnen maken in CAO’s, want zijn er geen vakbonden meer dan ben je als individuele werknemer afhankelijk van de goede wil van je werkgever. En ja, laten we eerlijk zijn. Een werkgever wil een goede omzet draaien en geld verdienen en als dat ten koste gaat van de werknemers, dan zijn er heel wat werkgevers die daar geen problemen mee hebben.

 

In deze tijd waarin steeds minder mensen lid willen worden van een vakbond ligt het scenario dat vakbonden buiten spel komen te staan op de loer. En laten we wel wezen, werknemers willen zich misschien steeds minder organiseren, werkgevers daarentegen organiseren zich steeds vaker, zijn lid van een werkgeversorganisatie en laten zich in de politiek bijstaan door werkgeverlobbyclubs als VNO/NCW of MKB Nederland. En ik moet er niet aan denken dat werkgevers het alleen voor het zeggen krijgen, want dan heb je als werknemer pas echt het nakijken. Dus word lid van LBV als je dat nog niet bent of maak je collega lid als je dat wel bent. Hoe meer leden zich aansluiten bij LBV, hoe daadkrachtiger wij op kunnen komen voor jouw belangen.

 

Marco Stavinga

CAO-onderhandelaar LBV